Osman Aydoğan


Saraydan Kız Kaçırma -2-


Bu yapılanlar Türk tehlikesinin kalmadığı dönemde yapılmıştır. Ancak Avusturya´da Osmanlı kültürüne, mimarisine ve sanatına öykünme dönemi Osmanlının en güçlü olduğu döneme denk gelir. İki örnek verecek olursak; Viyana merkezindeki Karl Kilisesi camii minarelerinden esinlenmiştir. Belvedere Sarayı´nın çatıları, Türklerin Viyana´yı kuşatma esnasında kullandıkları Türk çadırlarından, kubbeleri ise Türk askerlerinin miğferlerinden esinlenerek yapılmıştır. Bu liste çok uzyabilir. Mozart´ın ?´Türk Marşı´´ da mehter müziğinden esinlenmiştir. O zamanlar Osmanlının Viyana Büyükelçiliği nezdinde kadrolu mehter takımı vardır ve bu mehter takımı ayın belirli günlerinde halka açık konserler vermektedir. Bu konserleri dinleyenlerden birisi de Mozart´tır. Belli tekniklerle Mozart´ın ´´Türk Marşı´´nın ritmini yavaşlatırsanız eğer, karşınıza mehter müziği çıkar. 1916 yılında Sultan 5. Mehmet Reşad döneminde satın alınmış olan şimdiki TC Viyana Büyükelçiliği´nin eski bir saraydan dönüştürme büyükelçilik binasının duvarlarında mehter takımının Viyana halkına verdiği konserlerin gravür resimleri asılıdır. Mozart, mehter müziğinden esinlenerek sadece Türk Marşı´nı bestelemez. ?´Duygularımı şiirle aktaramam, şair değilim. Kendimi gölgeler ve ışıkla ifade edemem, ressam değilim. Düşüncelerimi hareketlerle de açıklayamam, dansçı değilim. Ama bunların hepsini müzikle yapabilirim, ben bir müzisyenim? diyen Mozart, Avusturya İmparatoru II. Joseph´in ısmarlamasıyla orijinal adı ?Die Entführung aus dem Serail? olan ?´Saraydan Kız Kaçırma´´ operasını besteler. Birazdan detaylı konusunu anlatacağım ama önce şu ön bilgiyi vermem gerekiyor: Operanın konusu Osmanlı´da geçer ve Türk karakterleri içerir. Yukarıda anlattığım Avusturya´daki bu Türk kültürüne karşı öykünmelerin nedenini İsmet Özel şöyle yorumlar: "Batı medeniyeti çok bilinçli bir şekilde Türk olayının dondurulmasına ve sonunda bu donmuş varlığın keserle parçalanmasına karar verdi. Bakınız, ?Saraydan kız kaçırma?, Mozart´a devlet tarafından ısmarlanmış. ?Bir Türk operası yaz´ demişler, yani artık Türk tehlikesi bitti. Türkleri bir motif olarak kullanabiliriz."