Osman Aydoğan


Muhannet (1)


?´Muhannet´´; bir sıfat olarak kullanılan Arapça kökenli eski bir kelimeydi... Son yıllarda tekrar hortlamasaydı eğer ne anlama geldiğini çoktaaan unutmuştuk aslında! Birebir Türkçe karşılığı ´´ihanet eden´´ anlamındaydı. Ancak; ?´alçak´´, ?´korkak´´, ?´kalleş´´, ?´namert´´, ?´hain´´ gibi bütün olumsuzlukları ve sevgisizlikleri de içerecek şekilde kullanılmaktaydı. ?´Muhannet´´in kelime anlamı böyleyken halk arasında daha çok ?´yaptığı iyiliği lütuf gören, iyiliği karşıdakinin yüzüne vurmak için yapan´´ gibi bir anlamda da kullanılırdı. Köy yerlerinde genellikle ?´muhanat´´ derlerdi. Anadolu insanı işte bu ?´muhannet´´ten çok çekmiştir... Musallat olmuştur ?´muhannet´´ Anadolu insanının başına. Bu nedenle de hep Anadolu türkülerinde kendisine yer bulmuştur ?´muhannet´´?´´Muhannet´´ten muzdarip türkülerden örnekler verecek olursak, kısaca şu türküleri söyleyebiliriz: Muharrem Akkuş´tan alınan bir Erzurum türküsü olan ?´Kırmızı gül demet demet´´ adlı türküde şöyle geçerdi ?´muhannet´´: ?´Kırmızı gül demet demet Sevda değil bir alamet Gitti gelmez o muhannet Şol revanda balam kaldı´´ (Türküde geçen ?´Revan´´, Erivan´ın kısaltılmış şeklidir.) Âşık Hüdai´den alınan türküde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Lokma yeme muhannetin elinden Kurtulaman sonra acı dilinden Namertlerin kaymağından balından Merdin kuru yavan aşı makbuldür´´ TRT sanatçısı Mehmet Seske`nin derlediği ?´Yollar seni gide gide usandım´´ türküsünde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Yollar seni gide gide usandım ayağıma diken battı gül sandım di yörü yörü de muhannet gelin ben de seni bir vefalı yar sandım de gidinin kızı senden yar olmaz´´ Bir Karacaoğlan şiirinde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Ben güzele güzel demem güzel benim olmayınca muhannetin kahrını çekmem gel deyip de gelmeyince´´ Ozan Şekip Şahadoğru´nun ?´Niye gamlanırsın divane gönül´´ isimli türküsünde de (uzun hava) geçerdi ?´muhannet´´; ?´Aman niye gamlanırsın divane gönül elbet bir gün bu kış gider yaz gelir vay vay ben dertliyim diye etme şikâyet oy oy ölürüm muhanet, vay gurbet yetmez mi vay vay gerçeklere cahil taşı vız gelir âşıklara böyle cefa az gelir vay vay´´ Turhan Alicı´nın derlediği bir Erzurum türküsünde de geçerdi ?´muhannet´´; ?´Muhanneti sevenin yüreğinde yağ olmaz şal yüzün dönmüş vurgun vurmuş civan olmuş puşta bel bağlama´´ Bu türküde de ?´muhannet´´; ?´puşta bel bağlamak´´ olarak tanımlanmıştır. Bütün bu türküler güzel de ?´muhannet´´ en güzel Turan Engin tarafından derlenen bir Erzincan türküsünde geçer: ´´Kadir Mevlâm senden bir dileğim var.´´ (Mehmet Özbek, ´´Folklor ve Türkülerimiz´´ adlı kitabında yöre olarak Erzincan bilgisini vermektedir. Türk Halk Müziği sanatçısı ve araştırmacısı Abdullah Gündüz de bu türkünün Erzincan yöresine ait olduğu, rahmetli Turan Engin tarafından derlendiği, türkünün kaynak kişisinin Turan Engin´in annesi olan Fidan Engin olduğu bilgisini vermektedir. Bu bilgileri bana bizzat veren Sn. Abdullah Gürbüz´e burada teşekkürlerimi sunarım. Ancak bazı kaynaklar ise türkünün Nurettin Dadaloğlu tarafından derlenen bir Adana türküsü olduğunu söylerler...)