Osman Aydoğan


Kutsal Roma İmparatorluğu (4)


İmparatorluğun sınırları tarih boyunca değişikliklere uğrasa da İmparatorluk en güçlü döneminde bugünkü Almanya, Avustruya, İsviçre, Lihtenştayn, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Belçika, Hollanda toprakları ile Polonya, Fransa ve İtalya topraklarının bir bölümünü kapsardı. Ayrıca İmparatorluk tarihinin büyük bir bölümünde yüzlerce küçük krallığı, prensliği, dukalığı, kontluğu ve şehir devletini hâkimiyeti altına almıştı? İmparatorluk çoğunlukla Alman halkından oluştuğu için Almanya ve Avusturya devletlerinin de temellerini oluştururdu... 1512´de Köln imparatolrluk yasama organının bir kararnamesi ile İmparatorluğun adı ?´Alman Halkının Kutsal Roma İmparatorluğu´´ (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) (Latince: Imperium Romanum Sacrum Nationis Germanicæ) olarak çevrilse de bu isim pek kullanılmaz. Aslında ?´Kutsal Roma İmparatorluğu´´ da ´´Kutsal Roma Germen İmparatorluğu´´ da tam bir imparatorluk da değildiler. Oldukça gevşek bir federsyondular. İşte bu nedenle de ´´Voltaire´´ mahlasını kullanan, Fransız devrimi ve aydınlanma hareketine büyük katkısı olan Fransız yazar ve filozof François Marie Arouet bu imparatorluk hakkında alaycı bir şekilde şöyle yazar: "Bu kendine Kutsal Roma İmparatorluğu diyen ve demeye de devam eden yığın, hiçbir şekilde ne kutsal, ne Roma, ne de bir imparatorluktur." Tabii ki aydın da olsa bir Fransız´ın kendisinin Alman olduğunu iddia eden bir imparatorluk hakkında daha farklı bir şey söylemesi de düşünülemezdi. 1804 yılında I. Napolyon ´´Kutsal Roma Germen İmparatoluğu´´nun geleneksel üstünlüğüne son verip kendini imparator ilan ettikten ve ´´Kutsal Roma Germen imparatorluğu´´nun son imparatoru olan Kral II. Franz, 1806´da I. Napolyon´a yenildikten sonra imparatorluk tahtından vazgeçerek sadece Avusturya imparatoru ünvanını alır. Bu olayla birlikte imparatorluk resmen sona erer. Böylece ´´Kutsal Roma Germen İmparatorluğu´ kurulduğu ve yıkıldığı yıllar olan 962-1806 yılları arasında toplam 844 yıl boyunca Orta Avrupa´da hüküm sürmüş bir imparatorluk olarak tarihteki yerini alır. Ancak bu imparatorluk başta hukuk sistemi olamak üzere, idari sistem, dış siyaset, birlik, ittifaklar, askerlik, stratejik düşünce, sanat, mimari düşünce vb. olmak üzere günümüzdeki Avrupa Kıtası´nın devlet kurumlarının ve düşüncelerinin çoğunu etkilemiştir. Dolayısyla bu imparatorluğun düşün ve idari yapısını ve siyasetini anlamadan ne bugünkü Avrupa devletlerini ne de Avrupa Birliğini anlamak mümkündür. Bu imparatorluk üzerine Avrupa´da özellikle Almanya´da yazılmış yüzlerce kitap olmasına rağmen ülkemizde bu imparatorluk hakkında ansiklopedik kaynaklar dışında doğru dürüst bir araştırma da yoktur. Ancak genç akademisyenlerimizden Mehmet Sinan Birdal´ın (D.1976) ´´Kutsal Roma İmparatorluğu ve Osmanlı´´ (İletişim Yayınları, 2017) isimli kitabını bu imparatorluğu anlamak için okumaya değer buluyorum.