Osman Aydoğan


Kadir Mevlâm senden bir dileğim var!


?´Muhannet´´; bir sıfat olarak kullanılan Arapça kökenli eski bir kelimeydi... Ne olduğunu şimdilerde unuttuuuuk gitti... Birebir Türkçe karşılığı ´´ihanet eden´´ anlamındaydı. Ancak; ?´alçak´´, ?´korkak´´, ?´kalleş´´, ?´namert´´, ?´hain´´ gibi bütün olumsuzlukları ve sevgisizlikleri de içerecek şekilde kullanılmaktaydı. ?´Muhannet´´in kelime anlamı böyleyken halk arasında daha çok ?´yaptığı iyiliği lütuf gören, iyiliği karşıdakinin yüzüne vurmak için yapan´´ gibi bir anlamda da kullanılırdı. Köy yerlerinde genellikle ?´muhanat´´ derlerdi. Anadolu insanı işte bu ?´muhannet´´ten çok çekmiştir... Musallat olmuştur ?´muhanned´´ Anadolu insanının başına. Bu nedenle de hep Anadolu türkülerinde kendisine yer bulmuştur ?´muhannet´´?´´Muhanned´´den muzdarip türkülerden örnekler verecek olursak, kısaca şu türküleri söyleyebiliriz: Muharrem Akkuş´tan alınan bir Erzurum türküsü olan ?´Kırmızı gül demet demet´´ adlı türküde şöyle geçerdi ?´muhannet´´: ?´Kırmızı gül demet demet Sevda değil bir alamet Gitti gelmez o muhannet Şol revanda balam kaldı´´ (Türküde geçen ?´Revan´´, Erivan´ın kısaltılmış şeklidir.) Âşık Hüdai´den alınan türküde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Lokma yeme muhannetin elinden Kurtulaman sonra acı dilinden Namertlerin kaymağından balından Merdin kuru yavan aşı makbuldür´´ TRT sanatçısı Mehmet Seske`nin derlediği ?´Yollar seni gide gide usandım´´ türküsünde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Yollar seni gide gide usandım ayağıma diken battı gül sandım di yörü yörü de muhannet gelin ben de seni bir vefalı yar sandım de gidinin kızı senden yar olmaz´´ Bir Karacaoğlan şiirinde de şöyle geçerdi ?´muhannet´´; ?´Ben güzele güzel demem güzel benim olmayınca muhannetin kahrını çekmem gel deyip de gelmeyince´´ Ozan Şekip Şahadoğru´nun ?´Niye gamlanırsın divane gönül´´ isimli türküsünde de (uzun hava) geçerdi ?´muhannet´´; ?´Aman niye gamlanırsın divane gönül elbet bir gün bu kış gider yaz gelir vay vay ben dertliyim diye etme şikâyet oy oy ölürüm muhanet, vay gurbet yetmez mi vay vay gerçeklere cahil taşı vız gelir âşıklara böyle cefa az gelir vay vay´´ Turhan Alicı´nın derlediği bir Erzurum türküsünde de geçerdi ?´muhannet´´; ?´Muhannedi sevenin yüreğinde yağ olmaz şal yüzün dönmüş vurgun vurmuş civan olmuş puşta bel bağlama´´ Bu türküde de ?´muhanned´´; ?´puşta bel bağlamak´´ olarak tanımlanmıştır. Bütün bu türküler güzel de ?´muhannet´´ en güzel Nurettin Dadaloğlu tarafından derlenen bir Adana türküsünde geçer: (Mehmet Özbek, ´´Folklor ve Türkülerimiz´´ adlı kitabında yöre olarak Erzincan bilgisini vermektedir.) ?´Kadir Mevlâm senden bir dileğim var, beni muhannete muhtaç eyleme. Yedi deryalara gark eyle beni, yine muhannete muhtaç eyleme. Muhannetin suyu dolayı akar, değdiği yerleri od olur yakar. Eyilik etmeden başına kakar, yine muhannete muhtaç eyleme. Muhannetin sözü pareli oktur, lûtfuna kerem et ihsanı çoktur. Sağ elin sol ele faydası yoktur, yine muhannete muhtaç eyleme. Ben Dertli´yim hak ayırsın işimi, kaygılara saldım garip başımı. Varsın kurtlar, kuşlar yesin leşimi, yine muhannete muhtaç eyleme.´´