Osman Aydoğan


Kaçış bir kurtuluştur? -5-


?´İç Kale´´ aynı zamanda insanın kendisiyle böylesi bir kültür temelinde diyaloğu demektir. Bu diyalog için de Montaigne şöyle der: ?´İnsanın kendisi ile diyaloğu erişilebilecek en yüksek sanat formudur?´´

Şimdi gelelim Zweig´in kitabında anlattığı Montaigne´ye?

Zweig´in Montaigne´i anlattığı kitabında giriş cümlesi şöyle başlıyor:  ?´Homeros, Shakespeare, Goethe, Balzac ve Tolstoy gibi bazı seçkin yazarlar vardır; bunlar, hangi yaşta ve hayatlarının hangi evresinde olurlarsa olsun herkese hitap ederler. Bir de belirli bir anı yaşayana dek ne kadar önemli olduğu iyi bir şekilde anlaşılmayan yazarlar vardır. Montaigne bunlardan biridir. Gerçek değerinin farkına varabilmeniz için çok genç ve hayat acemisi olmamalısınız.´´

Montaigne´in kökleri tüccar olan bir aileden gelir.  Babasının dedesi Bordeaux başpiskoposundan bir şato satın alarak asalet sahibi olur. Montaigne´in babası da ticareti bırakıp ?şövalye? olur ve ailesine unvan kazandırır? Montaigne doğduğunda artık zengin ve asil kabul edilen bir ailenin çocuğudur. Montaigne´in babası oğlunu bir sütanne yerine bir orman köylüsüne verir. Montaigne çocukluğunu burada geçirir. Montaigne´in babasının amacı oğlunun çocukluğundan itibaren üst sınıftan, unvan taşıyan elitlerden biri olduğunu hissetmesini önlemek, konforsuz yaşamaya alışmasını sağlamak ve ?´kendisine sırtını dönenlere değil, el verenlere yakın hissetmesini´´ sağlamaktır.

Okul çağına geldiğinde Montaigne, Fransızca´dan çok Latince konuşulan, sabahları ruh sağlığı iyi olsun diye başucunda keman ve flüt çalınarak uyandırıldığı evine geri alınır. Montaigne döneminin iyi bir okuluna gönderilir. Fakat Montaigne okuldan, öğretilenlerden, öğretilme şekillerinden hiç mi hiç hoşlanmaz. Bunun üzerine ailesi onun evde iyi bir eğitim almasını sağlar. Alman bir eğitmen tarafından yetiştirilir. Eğitim süresince Yunan ve Latin edebiyatını ve dilini öğrenir. Daha sonra da Bordeaux Edebiyat Fakültesi´nde felsefe okur.

1568´de babası ölür; şato ve yönetimi Montaigne´e kalır. Aile mirası olarak yürüttüğü yüksek mahkeme üyeliği, belediye meclisi üyeliği gibi resmi görevler ve unvanları vardır. O zaman öyledir; 1570´te bu görevleri satış yoluyla devreder.

Montaigne, şatoda kullanılmayan bir kulenin ilk katını yatak odası ikinci katını kütüphaneye çevirir. Sonra gövdesini bu kuleye ve kendisini de Goethe´nin ?İç Kale? dediği kendi içine kapatır. Montaigne içindeki ?ben?i, içindeki ?özgür insan?ı arama işine bu kulede ve kendi içinde aramaya başlar. Aradığı tek şey vardır; ?içindeki özgür insan?... Montaigne´in aradığı aslında kendisidir?