Osman Aydoğan


Jingo (3)


İşte bu sanatçı Santana´nın bir şarkısı var? Şarkının adı: ?´Jingo´´ Size yazımın sonunda bu şarkının bağlantısını vereceğim ama yine birkaç açıklama daha yapmam gerekiyor... Santana´nın ?´Jingo´´ adını taşıyan iki şarkısı var aslında. Genellikle bunlar adı da aynı olduğu için birbirine karıştırılır. ´´Jingo´´, slow ve de enstrümantal bir şarkıdır. ?´Jingo-lo-ba´´ ise samba ritminde bir Santana şarkısıdır. ?´Jingo´´, ?´Jingo-lo-ba´´dan farklı olmasına rağmen dediğim gibi hep karıştırılan bir şarkıdır... Bu ?´Jingo´´ şarkılarına geçmeden yine açıklamaya devam etmem gerekiyor... Açıklama yapmasan bu şarkılar tüm Türk filmlerinde hippi gençlerin kendilerinden geçip çılgıncasına dans ettikleri şarkılardan birisi sanılır? Jingo, İngilizce ?´aşırı milliyetçi´´, ?´savaş çığırtkanı´´ anlamına gelen bir kelimedir. Bu kelimeden türemiş ?´Jingoizm´´ ise emperyalist yayılma ve askeri güç ile birlikte görülen kitlesel coşku, heyecan ve kutlama havasıdır? Jingoizm İngilizcede genellikle savaş zamanında, aşırı milliyetçi duyguları sömüren, saldırgan, popülist söylemler için kullanılıyor. Jingoizm, diplomatik zorluklara karşı güçlü askerî müdahaleleri savunan agresif ve yabancı düşmanı dış politikayı anlatıyor. Terim, erken modern İngilizcede Viktorya dönemi ve müzik salonlarının gözde bir parçası olan "İsa Mesih" in yerine geçen "By Jingo!" ifadesine dayanıyor. ?´By Jingo´´nun kökeni de 93 Harbi diye bilinen 1877-1878 Osmanlı- Rus savaşı sürerken İngiliz Viktorya döneminin barlarında söylenen bir şarkıya dayanıyor. 1878 Krizi döneminde, Rusların Balkanlara, Kafkaslara ve Orta Avrupa´ya olan hâkimiyeti üzerine İngiliz kamuoyunda Rus karşıtı bir tavır sergilenir, halk galeyena gelir. Londra´daki müzik salonlarında tanınmış bir sahne sanatçısı olan Gilbert Hastings MacDermott ve şarkı yazarı George William Hunt İngiliz halkının bu tavrına, bu hissiyatına tercüman olurlar? Hunt, İstanbul´u Rus saldırısına açık bırakan Osmanlı garnizonu Plevne´nin teslim olması haberi üzerine, İngilizler´in İstanbul´u savunmaya kararlılığını vurgulayan bir şarkı yazar. MacDermott onu müzik salonlarında ve barlarda gösterecek şekilde satın alır ve şarkı "MacDermott´un Savaş Şarkısı" olarak tanınmaya başlanır. Yazımın sonunda bu şakının bağlantısını da verdim... Şarkının sözlerinde Ruslara karşı Osmanlı ile olan dayanışma sergilenir. Şarkı ayrıca 1853 Kırım Harbine atıfta bulunarak (Fransa ve İngiltere Kırım harbinde Osmanlı yanında Ruslara karşı savaşmışlardı) İngiltere´nin yine Osmanlı yanında Ruslarla tekrar savaşmaya hazır olduğunu vurgular. Şarkıda koro şöyle söyler: ?´We don´t want to fight but by Jingo if we do, We´ve got the ships, we´ve got the men, we´ve got the money too, We´ve fought the Bear before, and while we´re Britons true, The Russians shall not have Constantinople.´´ (Dövüşmek istemiyoruz ama Jingo tarafından yaparsak, Gemilerimiz var, adamlarımız var, paramız da var. Daha önce de Ayı ile savaştık ve biz hakiki Britanyalı olduğumuz sürece Ruslar Konstantinopolis´e sahip olmayacak.) Şarkının nakaratında peygamberin adının uluorta kullanılmaması için İsa (Jesus) yerine Jingo denmesiyse yukarıda açıkladığım ?´Jingoizm´´ teriminin kökenini oluşturur? İşte girişte anlattığım sanatçı Carlos Santana şarkılarının ismini (Jingo) bu hikâyeden almıştır. Ancak Santana´nın şarkılarında Hunt´un sözleri geçmez? Hele ?´Jingo-lo-ba´´ şarkısında sadece bu hikâyenin adı vardır: ?´Jingo´´ Hem kelime olarak ´´Jingo´´, hem kavram olarak ´´Jingoizm´´ ve hem de Jingo ismindeki bütün şarkıların (sadece "MacDermott´un Savaş Şarkısı" değil, ´´By Jingo´´, ´´Oh by Jingo´´, ´´Jingo´´ ve ´´Jingo-lo-ba´´ şarkılarının tamamının) kökeni anlattığım gibi Plevne müdafasına dayanmaktadır... (?´Plevne´´ deyince bir hatıramı anlatmak istiyorum. ABD´li bir arkadaşım bana Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa´yı kendisine örnek aldığını Plevne müdafaasının ise dünya savunma savaşında mümtaz bir yeri olduğunu söylemişti? Bizim tarih diye bir kaygımız, tarih diye bir derdimiz ve tarih ile bir ilgimiz olmadığı için ?´Plevne´´yi pek bilmeyiz tabii ki! TV´deki diziler nemize yetmiyor değil mi? Veya bildiğimiz sadece Plevne marşı.. O da yarım yamalak!) Hep yazıyorum ya bu minvalde; el âlem pop şarkılarında bile tarihi bir geçmişine atıfta bulunuyor, tarihini kök bilgilerle, simgelerle hep canlı tutuyor...? Bizim pop şarkılarımız ise lay lay lom şıkıdım şıkıdım oynayıp geçiyor? Ancak sanatın, edebiyatın, basının ve gerçek aydınların cılız kaldığı, vıcık vıcık olduğu bu ortamda da TV´de ve boyalı basında çok ucuz ve kaba saba bir ?´Jingoizm´´den de geçilmiyor?