İnsanlığın Karanlık Yüzü yazısını okuduğumda ilk aklıma gelen soru VİCDAN nedir oldu. Vicdan yazıldığı çizildiğiyle, kişinin kendi niyeti veya davranışları hakkında kendi ahlaki değerlerini temel alarak yaptıklarını veya yapacaklarını ölçüp biçtiği bir kişilik özelliğidir. Vicdan, birçok dinde, birçok felsefi akımda, mistisizmde önem verilmiş bir kavramdır. Bana göre vicdan; kişinin herhangi bir baskı olmadan kendi içinde hissettiği yöneldiği öğretilenin üzeri iyi-kötü olma hali. Ne iyi ne kötü diye muhasebe tutarken vicdan bize bilançoyu çıkarır ve içimiz içimizi yer bitirir yada aferin bana deriz.. İşte vicdan içimizdeki polis, hakim, savcı, adalet, duruş, düşünüş, düşünür olma hali? İç sesimiz bizim, olmasa ne olurdu ? Ne kadar kolay kayardık belki de kötüye ne kadar da kolay yontardık herşeyi? Kimse bizi görmüyor, yargılamıyor diye neler yapardık kimbilir.. Kim ya da kimler bizi durdurabilirdi ? Sosyal deneyler yapılıyor insanlar ölçülüp kendilerince biçiliyor. Amacı yaşayan sanat eseri olmak yerine sosyal deneye dönüşmüş bir çalışma olan İnsanlığın karanlık yüzü ; 1979 yılında o zamanlar henüz pek tanınmamış olan performans sanatçısı Marina Abramovic, gösteri sanatları tarihinin en unutulmaz, en konuşulan ve belki de en korkunç gösterilerinden birini gerçekleştirdi. Rhythm 0 adını verdiği bu gösteride, yaptığı şey aslında çok basitti. Olduğu yerde sabit durmak. Bunun yanı sıra gösteriyi izlemeye gelenlerin seçimine bırakılmış şekilde, bir masa üzerine birçok farklı eşya ve materyal yerleştirdi. Bu masada çiçekten çikolatalı keke, zincirden bıçağa kadar her türlü rastgele eşya bulunuyordu. Hatta masada bir mermi ve silah bile mevcuttu. Yani ziyaretçilerin iyiyle kötü arasında seçim yapma şansı vardı. Bu objeleri tüm ziyaretçiler istedikleri gibi kullanabileceklerdi. Tüm gösteri boyunca kadın, tıpkı cansız bir obje gibi pasif kalacaktı. Amacı aslında kendini yaşayan bir sanat eseri olarak empoze etmekti. Ancak 6 saat sürecek bu performans denemesinin hayatının en korkunç günlerinden birine dönüşeceğinden haberdar değildi. İlk başlarda izleyiciler oldukça nazik ve iyi niyetliydi. Kimisi masadaki gülleri kadının eline veriyor, kimi ona kek yediriyor bazıları ise saçlarını okşuyor onunla tokalaşıyordu. Ancak aradan zaman geçtikçe ve performans uzadıkça işin rengi değişmeye başladı. İlk olarak izleyicilerden biri kadına hafif bir tokat attı.
