Emevîler ve Abbasiler döneminin halk kahramanıdır, Isfahan´da doğmuş, Kufe´de büyümüştür. (718-755) Asıl adı Abdurrahman, asıl künyesi ise Ebû Müslim Abdurrahman bin Müslim el-Horasanî şeklindedir. Ebû Müslim ismi ile tanınmış ve meşhur olmuştur. Köle iken ihtilal önderliğine yükselmiştir. Emevîlerin devrilmesi ve halifeliğin Abbasîlere geçmesiyle sonuçlanan Horasan ayaklanmasının önderidir. Sadece tarihin figüranı değil baş aktörüdür, gerçek bir tarih yaratıcısıdır Ebû Müslim. Bu nedenle Horasan Spartaküsü de derler adına? 747 yılında tüm Emevîlere karşı olan güçler, onun bayrağı altında toplanır. Merv ve Nişabur kısa süre içinde Ebû Müslim´in eline geçer. Bütün Emevî ordularını yener. Emevî hanedanı ortadan kalkar. Emevîlerin ne olduğunu ve kim olduklarını bilenler bilir; Ehl-i beyt´in öcünü almak bir Türk komutanına nasip olmuştur? Emevî hanedanının ortadan kalkmasında ve Abbasi Devleti´nin kurulmasında önemli katkısı olan Ebû Müslim giderek güç kazanır? Abbasi Devleti´nin kuruluşundan sonra da haksızlıklara ve adaletsizliklere karşı çıkar. Gücü ve adaleti nedeniyle nüfuzunun giderek artması ve devlet yönetiminde etkisinin güçlü hale gelmesi bu sefer de Abbasi yönetimi rahatsız eder. Ebû Müslim´in gücünü kırmak için Horasan´da bazı vali ve idareciler vasıtasıyla Abbasilerin isyan çıkarma teşebbüsleri Ebû Müslim tarafından bastırılır. Ebû Müslim´in bu tür girişimleri etkisiz hale getirerek isyan teşebbüslerini bastırması Devlet içindeki itibar ve nüfuzu daha da arttırır. Ebû Müslim´in giderek güçlenmesi, Halife Mansur´u iyice kaygılandırır. Harp meydanlarında yenilemeyen bu büyük komutan bir görüşme bahanesiyle davet edildiği Irak´ta hileyle öldürülür. Ebû Müslim, adı gibi kökeni de esrar perdesiyle örtülüdür. Türk kökenli olduğu bilinir, ancak Fars kökenli olduğu iddiaları da vardır? Siyasi ve askerî faaliyetlerinin yanında Horasan´ın imarı ve kalkınmasında da müspet etkisi olan, Arapça ve Farsça dillerini iyi konuşabilen ve iyi bir eğitimden geçen birisi olarak ve soğukkanlılığı, acımasızlığı, ketumluğu, akıllı ve ileri görüşlülüğü ile tanınır. Hayatı gizem doludur. Tarihte böylesine aktif rol oynayıp, yaşam öyküsü pek bilinmeyen çok az insan vardır ve Orta Doğu ve İslam tarihinde Ebû Müslim kadar efsanelere ve spekülasyonlara konu olan başka bir kişilik de yoktur... Köle iken ihtilal önderliğine yükselmesi nedeniyle o bölgedeki her kavim kendisine sahip çıkmış, onu öz evlatlarıymış gibi benimsemişlerdir. Her kavim ?´Ebû Müslim bizdendir´´ iddiasında bulunmuşlar ve adına hikâye, masal, menkıbe ve destanlar yazmışlardır. Bu menkıbelere göre Ebû Müslim ölmemiş, ak güvercin donuna bürünüp gökkuşağında gezer olmuştur. Bâtıni akımlarca ´tanrı-insan´ olarak algılanmıştır. Ebû Müslim´e değişik adlar da verilmiştir: Köle İbrahim, İbrahim bin Osman, Heyyakan, Hetkan, Abdurrahman bin Müslim, Bihzadan ve Horasan Teberdarı bilinen diğer isimleridir. Emevîlerin yıkılmasında büyük rol aldığı için Emevîlerin bedevî kültürü içinde asimile olanlar Ebû Müslim´i pek hazzetmezler. Ebû Müslim´in en büyük meziyeti örgütçülüğü ve birleştirici özelliğidir. Emevî zulmünden rahatsızlık duyan tüm kesimleri birlik olmaya ikna ederek onları birleştirmiştir. Ancak Ebû Müslim´in en büyük talihsizliği de onun Abbasi hanedanlığı tarafından kullanılmış olmasıdır. Ebû Müslim Abbasilere hilafet makamını altın tepsi içinde sunmuş fakat onlar tarafından katledilmekten kurtulamamıştır. Ebû Müslim hakkında yazılı eser pek azdır. Ebû Müslim´i roman şeklinde anlatan iki kitap bulunmaktadır; Birincisi Faik Bulut´un ?´Ebû Müslim Horasânî, Bir İhtilalcinin Hikâyesi´´ isimli kitabı (Su Yayınları, 1999), diğeri ise Corci Zeydan´ın ?´Ebû Muslim Horasânî´´ isimli kitabıdır. (Milenyum Yayınları, 2010) Ebû Müslim hakkındaki diğer bir kaynak kitap da Mesruri Geda´nın ?´Eba Müslüm´ün Tabutu´´ isimli kitabıdır. (Can Yayınları, 1996) Ayrıca Türkolog Prof. Dr. İrene Melikoff´un, 1962´de Fransızca yayınladığı "Türk-İran Epik Geleneği İçinde Horasan Teberdarı Ebû Müslim´´ (Abu Muslim, le "Porte-Hache" du Khorassan dans la tradition épique turco-iranienne) adlı bir kitabı bulunmaktadır. 1969 yılında Tamer Yiğit´in başrolünü oynadığı bir Yeşilcam filmi de vardır; Eba Müslim-i Horasan-i (Kimi bölgelerde Ebû yerine Eba denilir.)
