GÖKSEL YILMAZ


Gerilim dinmiyor... -8-


13 Mayıs´ta, yani reform yanlısı Sovyet lider Mihail Gorbaçov´un duyurusu oldukça iyi yapılan resmi ziyaretinden iki gün önce, büyük öğrenci grupları, Halkın Günlüğü´ndeki suçlamanın geri çekilmesinde ve seçilmiş öğrenci delegeleriyle görüşmelere başlanması talebinde ısrar ederek Tiananmen Meydanı´nı işgal etti ve açlık grevine başladı. Yüzlerce öğrenci açlık grevine başladı ve daha binlercesiyle Pekin nüfusunun bir kısmı bir hafta boyunca onları destekledi.

Protestolar ve grevler diğer şehirlerdeki üniversitelerde de başladı ve bu üniversitelerden pek çok öğrenci gösterilere katılmak için Pekin´e hareket etti. Genel olarak Tiananmen Meydanı´ndaki gösteriler iyi düzenlenmişti. Her gün, Pekin´deki çeşitli üniversitelerden öğrenciler meydandakilerle dayanışmak için dersleri boykot ederek ve protestonun taleplerini daha da ileriye taşıyarak yürüyüş yapıyordu. Yürüyüşler sırasında ve meydanda öğrenciler Enternasyonal´i söylüyordu. Öğrenciler ilginç bir şekilde, meydanın kuzeyinde asılı duran Mao posterine mürekkep fırlatan üç kişinin tutuklanması için polise yardım ederek hükümete bir jest yaptılar. Öğrenciler, eylemlerini güçlü tutmak ve ivme kaybının önüne geçmek için açlık grevi düzenlenmesi gerektiğine karar verdiler. Bu karar, eylemler açısından belirleyici bir andı. Grev Mayıs 1989´da başladı ve ?bin kişiden daha fazla? insanı içerecek şekilde büyüdü (Liu 1994, 315). Açlık grevi öğrencilere geniş destek sağladı ve ?Pekin´in sıradan insanları grevcileri korumak için yürüyüşe geçti... çünkü destek vermenin reddedilmesi ve hükümetin teranelerine eşlik esilmesi izleyenleri şuna ikna etti: Öğrenciler sadece kendi kişisel çıkarlarının peşinde değildi, kendilerini Çin halkı için kurban ediyorlardı? (Calhoun 1994, 113).

19 Mayıs günü sabah 4:50´de dönemin Komünist Parti Genel Sekreteri Zhao Ziyang meydana gitti ve öğrencilere bir konuşma yaptı:

Bu konuşmanın ardından, ?Yaşlandık artık, fark etmez bizim için.? sözü ünlendi ve o gün Zhao´nun halkın önüne son çıkışı oldu.

ÇHC hükümeti ile müzakerelerde bulunmak için kısmen de olsa başarılı girişimlerde bulunuldu. Gorbaçov´un ziyareti yüzünden çok sayıda yabancı medya mensubu Çin´de bulunuyordu. Protestoları geniş ölçüde yayınlarına taşıdılar ve genel olarak öğrencilerin lehinde bir tutum benimsediler, ancak öğrencilerin hedeflerine ulaşmaları konusunda karamsardılar. Gösterinin sonuna doğru, 30 Mayıs´ta Meydanda Demokrasi Tanrıçası adında bir heykel dikildi ve bu heykel dünyadaki televizyon izleyicilerinin gözünde protestonun sembolü haline geldi.