Osman Aydoğan


Dil ve Kültür İlişkisi Üzerine (2)


?´İyi´´ ve ?´güzel´´ veya ?´kötü´´ ve ?´çirkin´´ sözcüklerin kullanımı kültürden kültüre değişmekte, bu da o kültürdeki insanların dünyaya iyimser veya kötümser bakmasına yol açmaktadır. Toplumuzda kendisine bir olay veya nesne hakkında fikri sorulan kişinin verdiği cevap genellikle olumsuz sözcüklerden oluşur. ?´Nasılsınız?´´ diye sorduğunuzda alacağınız cevap genellikle iki olumsuz sözcükten oluşur: ?´Fena değil!´´ ?´Fena´´ ve ?´değil´´ iki olumsuz sözcük bir ?´iyiyim´´in yerini tutmamaktadır. Japon atasözünde olduğu gibi bu iki kötü kelime kötü doğa yaratmaktadır. Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Dualarımız ve dileklerimizde de genellikle Tanrı´dan istediklerimizi istemeyiz de istemediklerimizin gerçekleşmemesini dileriz. ?´Tanrı kaza ve bela vermesin´´ gibi. Kaza ve bela İki olumsuz, fena sözcük. Sanki iyiliğin, güzelliğin, bolluğun, bereketin canı çıktı. Aynı şekilde insanlarımızdan da kendilerinden ne istediğimizi değil, ne istemediğimizi talep ederiz. ?´Çevreyi kirletmeyin!´´ deriz, ?´çevreyi temiz tut!´´ yerine. Benzer şekilde davranışları değiştirmek için de olumsuz yorumlarda bulunuruz. Hâlbuki davranışları etkilemenin en iyi yolu; olumsuz yorumlarda bulunmak değil, olumlu pekiştirmelerde bulunmaktır. ?´Yanlış´´ işleri eleştirmek yerine ?´doğru´´ işleri pekiştirmek için zaman harcarsanız daha iyi bir eğitici veya daha etkin bir yönetici veya lider olursunuz. Çünkü siz insanlardan ne beklerseniz onlar da size onu verirler. Siz hangi sonuçları arıyorsanız onları bulursunuz. *** Bir başka alanda da siyasal hitabet sanatında da kimi gayeler zaman zaman tersi sözcük ve kavramlar kullanılarak sunulmaktadır. İkinci Dünya Savaşında Almanlar toplama kamplarını ?´Die Arbeit macht frei´´ (çalışmak özgür kılar) sözcükleri ile isimlendirmişlerdir. Keza ABD tarafından Irak işgali ?´demokrasi getirmek´´ kavramıyla perdelenmiştir. Keza 1974 Kıbrıs müdahalesi ?´Barış Harekâtı´´ olarak nitelendirilmiştir. Ayrıca otoriter yönetimlerde sözcüklerin içeriğine ve ne anlama geldiğine de güç sahipleri karar vermektedirler. Günümüzde de benzer örnekler siyasal hitabet sanatında kullanılmaktadır. Siyasal hitabet sanatında gayelerin bir farklı sözcükle nasıl saklandığına en iyi örnek ?´Orta Asya´´ kavramıdır. Bütün Tarih kitaplarında bugün Orta Asya diye ifade ettiğimiz bölgenin adı 18´inci yüzyıla kadar ?´Türkistan´´ idi. ?´Orta Asya´´ ifadesi İngilizlere aittir. Doğrudur, Londra´dan bakarsanız orası Orta Asya´dır. Bizler de İngilizlerin ifadesiyle bu bölgeye ?´Türkistan´´ yerine ?´Orta Asya´´ diyerek, Türk milletinin üç bin yıllık tarihini ve bu bölge ile olan bağını bir sözcükle silip attık? Şimdilerde ne Doğu Türkistan´ı bilen kaldı ne de Batı Türkistan´ı? Aynı şekilde bazı akademisyenler Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan ülkelerine ?´Trans Kafkasya Ülkeleri´´ diyorlar. ?´Trans´´ öte demek, eğer Moskova´dan bakarsanız doğrudur bu ülkeler Kafkasya ötesi ülkelerdir, dolayısı ile ?´Trans Kafkasya Ülkeleri´´dir. Ancak Anadolu´dan, Ankara´dan bakarsanız öyle midir? Bu ülkeler her yönüyle ?´öte´´ denemeyecek kadar Anadolu´nun bir uzantısıdırlar. Anlıyorsunuz değil mi ?´sözcüğün gücü Tanrı´nın gücüne yakındır´´ atasözünün ne anlama geldiğini? Sadece bir sözcük ile bir milletin bir bölgeden tarihi silinmiştir. Bir sözcük ile bir ülke işgal edilmiştir. Batı kaynakları Viyana kapılarına dayanan güce Osmanlı demezler, ?´Türkler´´ derler. İtalyanların meşhur ?´Mamma li Turchi ?´ (Anne Türkler geliyor) sözü ve daha nice binlercesi var, bunların çoğunda Osmanlı denmez, hep ?´Türk´´ denir. Adriyatik´ten Çin seddine ?´Türk´´ sadece etnik bir aidiyetin adı değildir, ?´Türk´´ ulusal bir aidiyetin adıdır. İçerisinde onlarca milliyet vardır. Roma Hukuku uzmanı İtalyan hukukçu (aynı zamanda Adalet ve Eğitim Bakanı) Arangio Ruiz (1884-1964)´in Roma hukuk mirası için söylediği bir deyim vardı. Bunu Anadolu´daki, Balkanlar´daki, Kafkasya´daki, Ortadoğu´daki ve Orta Asya´daki Türk mirası için de kullanmak mümkündür: ´´Volendo e non volendo, sapendo e non sapendo; siamo tutti Turkisti (Romanisti)? Yani, bazıları istedikleri kadar Türk olmadıklarını söyleseler, istedikleri kadar Türk olduklarını bilmeseler de Latince sözde olduğu gibi; ?´istesek de istemesek de, bilsek de bilmesek de hepimiz Türk´üz.´´ Bu milletin adı Türk milletidir, dili Türkçe´dir, ana vatanı da Türkiye´dir.