Artık günümüze dönmem lazımdı. Ancak hemen dönmedim? Yavaş yavaş, mola vere vere dönmek istedim. Bu nedenle 20. yüzyıla Paris´e geldim... Fransız yazar, şair, müzisyen, şarkıcı, gazeteci, senarist ve oyuncu Boris Vian, benim Paris´e geldiğimi duymuş. Boris Vian beni ?´Generallerin Beş Çayı´´na davet etti. Davete icap etmemek olmazdı. Katıldım bu davete ama onca generalin arasındaki gülünç sohbete katılmayarak başlangıçta dinleyici olarak kaldım. Generaller Fransa´nın Suriye´ye -pardon- Cezayir´e iç politik bir nedenle savaş açmasını tartışıyorlardı. Fransız Genelkurmay Başkanı Audubon´a bu savaş sebebi nedeniyle saçmaladıklarını söyledim. Fransız Genelkurmay Başkanı Audubon da bana şöyle cevap verdi: ?´Saçmalarım. Cümle âlemin derin derin düşündüğü şu günlerde, özgür ve bağımsız bir fikre nasıl sahip olunur sanıyorsunuz siz? Tabii ki saçmalayarak?´´
***
Fransa´dan İngiltere´ye geçtim. Shakespeare´i ziyaret ettim orada. ´´Kral Lear´´ isimli trajedisinden bir tiradı seslendiriyordu Shakespeare: ?´Beterin beteri olduğu sürece umut etmek gerekir." Shakespeare´in yanından ayrılırken önce Hamlet´den bir trad seslendirdi: ?´Öyle çarpık bir dünyada yaşıyoruz ki, namus günahtan özür dilemek zorunda kalıyor, eğilip izin istiyor ona yardım etmek için.´´ Sonra da Othello´dan bir trad: "En büyük kaygısı vicdanlarının, günah işlememek değil, gizlemektir günahlarını."
***
Londra´da Hyde Park´ta gezerken parkta T.S. Eliot diye tanınan, ABD doğumlu İngiliz şair, oyun yazarı ve edebiyat eleştirmeni ve 1948 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Thomas Stearns Eliot´u gördüm. ?´The Waste Land´´ (Çorak Ülke) isminde o meşhur uzun şiirini okuyordu. Şiirine kulak kabarttım, şu dizelerini duydum: ?´What are the roots that clutch, what branches grow / Out of this stony rubbish?´´ (Hangi kökler kavrar, hangi dallar büyür / Bu taş döküntüde?)? Şiirini bitirince kendi kendisine şöyle mırıldanırken ayrıldım T.S. Eliot´un yanından: "En büyük yanılgılardan bir tanesidir; kendi içinde bulamadığın huzuru, bir başkasının yanında bulacağını sanmak..."
