Osman Aydoğan


Bekâ sorunu! -3-


Abbasi Devleti´nin en güçlü halifesi olan Harun Reşid´in 786-809 yıllarında halifelik yaptığı döneme ait çok hikâye vardır. Bunlardan Harun Reşid´in kimi kaynaklara göre fikir aldığı kişi olarak tanımlanan Behlül Dânâ´yı bu sayfada çok önceleri anlatmıştım? Bugün yine Harun Reşid dönemine ait bir başka hikâyeyi anlatacağım ama hikâyenin anlaşılır olması için önce kısa bir Tarih bilgisi vermem gerekiyor? Abbasiler zamanında devlete hâkim olan bir aile var: Bermekîler. Önce bu cemaati - pardon, önce bu aileyi anlatmak isityorum. Bu konuda tek güvenilir kaynak Türkiye Diyanet Vakfı yayını ´´İslâm Ansiklopedisi´´dir. (Cilt 5, sayfa: 517) ?´Bermek´´ sözcüğü, Belh´deki Budha´cı Nevbahar tapınağının başrahibine verilen unvandır. Bermek, işte bu ailenin kurucusu, saptanabilen en eski üyesidir. Bermek´in Belh´te astronomi, felsefe ve tıp bilimleriyle uğraştığı; Halife Abdülmelik´in sarayında görev aldığı biliniyorsa da Müslümanlığı gerçekten kabul edip etmediği tam olarak bilinmiyor. İşte ailenin kurucusu bu Bermek´in oğlu Halit bin Bermekî (öl. 782) babasının aracılığıyla Emevi halifesi Abdülmelik´in sarayında görevlendirilir. Ebu Müslim´in yönetiminde Abbasiler´in halifeliği ele geçirmesine katkıda bulunur. İlk Abbasi halifesi Ebülabbas´ın güvenini kazanarak devlette önemli görevlerde bulunur. Halit bin Bermekî öldükten sonra oğlu Yahya bin Halid (739-805) önce Musul valiliğine atanır sonra da Halife Mehdi onu Bağdat´a çağırarak oğlu Harun Reşid´in eğitim ve öğrenimiyle görevlendirir. Harun Reşid halife olunca da Yahya bin Halid sınırsız yetkilerle vezirlik makamına atanır (786). Yahya, oğulları Fazıl ve Cafer´in de yardımlarıyla devleti 17 yıl yönetir. (786-803). Yahya bin Halid, on yedi sene vezirlik makamında kaldıktan sonra oğuldan oğula geçen vezirlik Bermekî ailesinden dördüncü ve son vezir olan Cafer bin Yahya´ya geçer. (Bazı kaynaklarda ismi Cafer-i Bermekî olarak da geçer) Cafer bin Yahya´nın Halife Harun Reşid ile çok yakın bir dostluğu vardır. Cafer bin Yahya (767-803), Halife Harun Reşid´in kendisine beslediği büyük güven ve yakın ilgiden yararlanarak, denetimine verilen eyaletleri Bağdat´tan ayrılmaksızın yardımcıları aracılığıyla yönetmeye başlar.