Bu büyük çalkantılı dönemde Türkler kurtuluşu değişik alanlarda ararlar? Türkçülük akımının önde gelen temsilcilerinden olan yazar ve siyasetçi Yusuf Akçura´nın (1876 - 1935) 1904 yılında yayımladığı ?´Üç Tarz-ı Siyâset´´ (Ötüken Neşriyat, 2015) adlı makalesi bu arayışa bir örnektir.. Yusuf Akçura bu makalesinde Osmanlı Devletinin temel devlet politikası olarak Osmancılık, Pan İslamizm ve Türkçülük olmak üzere üç siyaseti kıyaslayarak inceler ve o dönem için en uygun siyaset tarzının Türkçülük olduğu ileri sürer? Yusuf Akçura makalesinde Osmanlıcılığı Türklerin asimile olmasına yol açabileceği, etnik milliyetçiliğin bu merhaleye tırmandığı durumda uygulanabilir olmadığını söyleyerek ?beyhude bir yorgunluktur? der. Akçura´ya göre İslamcılık ise, birleştirici olabildiği kadar ayrıştırıcı da gözükmektedir. Akçura ?Tevhid-i etrak? (Türklerin birliği) teorisinde ise, ırka dayalı bir sistem içinde siyasi birlikten yanadır. Türklere (ya da Türkleşmiş topluluklara) ulus bilinci verilecek, böylece ümmetten millete geçilecektir. Bu tartışmada Namık Kemal´e göre Arap ülkeleri de vatandır, Ziya Gökalp´e göre de ulus, Müslümanların birliğidir. Birinci Dünya Savaşı sonunda Anadolu da işgal edildiğinde ulusal kurtuluş mücadelesi verme sırası artık Türklere gelmiştir. ?Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı? başlar? Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919´da Samsun´a çıkar? Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas kongreleri yapılır? Farklı görüşler olsa da Ulusal Kurtuluş Savaşı´nın başlangıcı 23 Nisan 1920´dir. O gün sahici bir ulus devletin, Türk ulus devletinin kuruluşudur. Sultanın, Osmanlı soyunun değil, halkın egemenliğini kabul eden Türkiye Büyük Millet Meclisi o gün ?Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir? diyerek noktayı koyarak ulus devletler trenine son anda biner. Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk Yusuf Akçura´nın önerdiği ırka dayalı bir sistemin mahsurunu da ortadan kaldırarak şu düsturu esas alır: ?Türkiye Cumhuriyeti´ni kuran Türkiye halkına Türk milleti denir? Bugünkü millet siyasi ve içtimai toplumumuz içinde Kürtlük fikri, Çerkezlik fikri ve hatta Lazlık veya Boşnaklık fikri propaganda edilmek istenmiş vatandaş ve milletdaşlarımız vardır? Bu millet efradı da (bireyleri de) umum Türk camiası (topluluğu) için aynı müşterek maziye (geçmişe), tarihe, ahlaka, hukuka sahip bulunuyorlar.? (Medeni Bilgiler, TTK, s. 351) Atatürk´ün düşündüğü Türk ulusu bu coğrafyada bin yıldır yaşayan ortak geçmiş, ortak tarih, ortak kültüre dayanmaktadır. Sosyal bilimci Ernest Renan da ´´Ulus Nedir?´´ (Pinhan Yayıncılık, 2016) isimli kitabında ulusu zaten şu şekilde tanımlıyor; ?Geçmişte kalan ortak şan, şeref ve acılar mirası ve gelecek için gerçekleştirilecek bir program.´´ Toplumu ve milliyetleri ulus yapan ortak unsurlar işte bunlardır.
