Osman Aydoğan


19 Mayıs 1919


Bugün 19 Mayıs 2019. Mustafa Kemal Paşa´nın, 19 Mayıs 1919´da Samsun´a çıkarak başlattığı Kurtuluş Savaşı´nın 100. yıl dönümü? Mustafa Kemal Atatürk, işte tam da 100 yıl öncesi o günleri, Samsun´a çıkışını ve ülkenin genel durum ve manzarasını Nutuk´ta şu şekilde anlatır: "1919 yılı Mayıs´ının 19´uncu günü Samsun´a çıktım. Genel durum ve manzara: Osmanlı Devleti´nin içinde bulunduğu durum, Dünya Savaşı´nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir ateşkes antlaşması imzalamış, Büyük Harbin uzun yılları boyunca, millet yorgun ve fakir bir halde. Milleti ve memleketi Dünya Savaşı´na sokanlar, kendi hayatları endişesine düşerek memleketten kaçmışlar. Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin, soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını emniyete alabileceğini hayal ettiği alçakça tedbirler araştırmakta. Damat Ferit Paşa´nın başkanlığındaki hükumet aciz, haysiyetsiz, korkak, yalnız Padişahın iradesine tabi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecek herhangi bir duruma razı, Ordunun elinde silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta. İtilaf Devletleri, ateşkes Antlaşmasının hükümlerine uymaya lüzum görmüyorlar. Birer vesileyle itilaf donanmaları ve askerleri İstanbul´da, Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Gaziantep İngilizler tarafından işgal edilmiş. Antalya ve Konya´da İtalya askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun´da İngiliz askerleri bulunuyor. Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve ajanlar faaliyette. Nihayet başlangıç kabul ettiğimiz tarihten dört gün önce 15 Mayıs 1919´da itilaf Devletleri´nin uygun görmesiyle Yunan ordusu İzmir´e çıkartılıyor. Bundan başka, memleketin her tarafından Hristiyan azınlıklar gizli, açık milli emel ve maksatlarını gerçekleştirmeye, devletin bir an evvel çökmesine, çalışıyorlardı." Mustafa Kemal Atatürk, Samsun´a çıkışını ve ülkenin genel durum ve manzarasını bu şekilde anlatırdı. Ama Tarih baba 19 Mayıs´ın ne olduğunu kısaca şöyle özetler: 19 Mayıs; modern zamanların dünya tarihinde bir eşi daha görülmemiş bir devrimin, Milli Mücadele´nin ve adına ?Anadolu İhtilâli? de denilen bir başlangıcın tarihidir. 19 Mayıs; başlangıçta Abbasi aydınlanmasını takip etmemiş, Batıdaki her türlü aydınlanma ve endüstrileşme girişimine sırt çevirerek, her türlü yeniliğe ?´Gâvur İcadıdır´´ diyerek karşı çıkıp kendi sonunu kendisinin hazırladığı bir imparatorluğun enkazı üzerinde ulus temeline dayanan yeni ve çağdaş bir devlet, bir Cumhuriyet kurmak için Mustafa Kemal´in Anadolu´ya ayak bastığı günün tarihidir.... 19 Mayıs; tarihi çok uzun bir geçmişe dayanan Türk ulusunun modern çağdaki kurtuluş atılımının başlatıldığı tarihtir. 19 Mayıs; ?´Milli Misak´´ çerçevesinde ?´Hâkimiyeti Milliye´´, ?´İrade-i Milliye´´ ve ?´Kuvayı Milliye´´ kavramlarının bu coğrafyada yeşermeye başladığı tarihtir... 19 Mayıs; bütün dünyanın ?´Büyük Tarihçi´´ diye tanımladığı Fransız Tarihçi Fernand Braudel´in ifadesiyle; ?´13. yüzyılda Moğol istilasının bütün şehir medeniyetlerini yıktığı, kütüphanelerini yaktığı, bu şekilde bir ´kasaba´ya dönüştürdüğü, Haçlı Seferleri ile de Akdeniz´den uzaklaştırılıp karalara kapattığı, Avrupa ekonomisinin merkantilizme ve bilime geçişini anlayamadığı ve bu nedenlerle de mistisizm ve dogmatizmin hâkim sürdüğü bu coğrafyada´´; tüm İslam dünyasının yüzüstü bıraktığı İbn-i Rüşt´ün yere düşen meşalesinin kaldırıldığı ve aydınlanma mücadelesinin başladığı tarihtir? Nazım Hikmet ?Kuvay-i Milliye Destanı?nda şöyle derdi: ´´Ateşi ve ihaneti gördük.´´ ?´19 Mayıs´´ işte gördüğümüz bu ateşe ve ihanete karşı, karanlığa ve cehalete karşı bir kutsal isyanın başladığı tarihtir... ´´Ateşi ve ihaneti gördük ve yanan gözlerimizle durduk bu dünyanın üzerinde. İstanbul 918 Teşrinlerinde, İzmir 919 Mayısında ve Manisa, Menemen, Aydın, Akhisar : Mayıs ortalarından Haziran ortalarına kadar yani tütün kırma mevsimi, yani, arpalar biçilip buğdaya başlanırken yuvarlandılar... Adana, Antep, Urfa, Maraş : düşmüş dövüşüyordu... Ateşi ve ihaneti gördük. ´´ ?´19 Mayıs´´ işte gördüğümüz bu manzaraya karşı, bu ateşe ve ihanete karşı bir kutsal isyandı. İşte bu kutsal isyan; insanımıza egemenlik ve bağımsızlığın yanında insanlık, özgürlük, onur ve gurur getirmiştir. Türkçemiz aziz bir dil? Başka hiçbir dilde olmayan kavramlar Türkçede var. Örnek olarak; ?´bilmek´´ ve ?´bilinç´´ gibi, ?´sevmek´´ ve ?´sevinç´´ gibi, ?´kıvanmak´´ ve ?´kıvanç´´ gibi, ?´övünmek´´ ve ?´övünç´´ gibi... Liste uzatılabilir... ?´Bilmek´´ ve ?´bilinç´´ farklı anlamdadır. Bilirsiniz tarihi herkeslerden çok, gider tarih profesörü olursunuz, ama ?´Tarih Bilinci´´niz yoksa bir koskoca hiçsiniz... İnsanın kendi varlığını, aldığı duyguları sezmesi halidir bilinç. Algı ve bilgilerin zihinde duru ve aydınlık olarak izlenme sürecidir bilinç. Çok karmaşık insan bedeninin etkinliklerini, insanın dünyaya anlam vererek, gerçekleştirdiği yaşantısını, ruhsal, toplumsal, kültürel, siyasal boyutlarda süregiden yaşamını açıklamaya yarayan bir kavramdır bilinç. Bundan dolayıdır ki ?´Felsefe; kendini bilinçli hale getiren düşüncedir´´ derdi Hegel. 20. yüzyılın önemli Alman filozoflarından Edmund Husserl şöyle derdi: ?Kişinin farkında olması ile farkında olduğu şey arasında sıkı bir ilişki vardır; her bilinç kendine özgü bir niyet geliştirir ve bu niyet, bilincin neyi algılayıp nasıl anlamlandıracağını etkiler." Bu nedenle 19 Mayıs´ı anlayabilmek ve anlamlandırabilmek için iyi bir Tarih bilincine ihtiyaç vardır. İşte bu nedenle Tarih bilinci olmayanların Türk milletine insanlık, özgürlük, bağımsızlık, onur ve gurur kavramlarını aşılayan 19 Mayıs´ı anlamalarının ve anlamlandırmalarının imkân ve ihtimali yoktur. 19 Mayıs´ı kutlamayanların ve kutlatmayanların niyetlerindeki işte bu bilinç eksikliğidir. 19 Mayıs Atatürk´ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı´mız kutlu olsun?